Δίδαγμα 20: Προσπάθησε να Φέρεσαι στους Άλλους Όπως θα Ήθελες να σου Φέρονται κι Εκείνοι
20. ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕ ΝΑ ΦΕΡΕΣΑΙ ΣΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΟΠΩΣ ΘΑ ΗΘΕΛΕΣ ΝΑ ΣΟΥ ΦΕΡΟΝΤΑΙ ΕΚΕΙΝΟΙ.
Αυτή είναι μια καταφατική παραλλαγή του «Χρυσού Κανόνα».
Μη σε παραξενεύει αν κάποιος φαίνεται να δυσανασχετεί όταν του λένε «να είναι καλός». Όμως η δυσανασχέτησή του μπορεί να μην προέρχεται καθόλου από την ιδέα τού «να είναι καλός»· μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι αυτό το άτομο, στην πραγματικότητα, έχει κάποια παρανόηση για το τι σημαίνει αυτό.
Μπορεί κανείς να μπλεχτεί σ’ ένα πλήθος αντικρουόμενων απόψεων και συγχύσεων σχετικά με το τι μπορεί να είναι η «καλή συμπεριφορά». Μπορεί να μην κατάλαβε ποτέ –ακόμα κι αν ο δάσκαλος το είχε καταλάβει– γιατί έπαιρνε τo «βαθμό» που έπαιρνε στον έλεγχό του. Μπορεί ακόμα και να έχει λάβει ψευδή δεδομένα σχετικά μ’ αυτό ή να τα έχει υποθέσει ο ίδιος: «Τα καλά παιδιά δεν πρέπει να ακούγονται», «Καλός είσαι όταν δεν κάνεις τίποτα».
Ωστόσο, υπάρχει ένας τρόπος να ξεκαθαριστούν όλα αυτά μέχρι να μείνει κανείς τελείως ικανοποιημένος.
Σ’ όλες τις εποχές και στα περισσότερα μέρη, το ανθρώπινο γένος σέβεται βαθιά ορισμένες αξίες. Ονομάζονται αρετές.1 Έχουν αποδοθεί σε ενάρετους ανθρώπους, σε αγίους και σε θεούς. Έχουν δημιουργήσει τη διαφορά ανάμεσα σ’ ένα βάρβαρο κι έναν καλλιεργημένο άνθρωπο, τη διαφορά ανάμεσα στο χάος και σε μια αξιοπρεπή κοινωνία.
Δεν είναι απόλυτα απαραίτητο να δοθεί μια εντολή εξ ουρανού ούτε να γίνει επίπονο ψάξιμο στους χοντρούς τόμους των φιλοσόφων για ν’ ανακαλύψει κανείς τι σημαίνει «καλό». Μπορεί να συμβεί μια αυτοαποκάλυψη πάνω στο θέμα.
Κάθε άνθρωπος σχεδόν μπορεί να το βρει αυτό.
Αν κάποιος συλλογιζόταν πώς θα του άρεσε να του φέρονται οι άλλοι, θα κατέληγε στις ανθρώπινες αρετές. Απλά σκέψου πώς θα ήθελες να φέρονται οι άλλοι σ’ εσένα.
Ίσως, πρώτα απ’ όλα, να ήθελες να σου φέρονται δίκαια: δε θα ήθελες οι άλλοι να λένε ψέματα για σένα ή να σε καταδικάζουν άδικα ή με δριμύτητα. Σωστά;
Θα ήθελες ίσως οι φίλοι σου κι οι σύντροφοί σου να σου είναι αφοσιωμένοι: δε θα ήθελες να σε προδίδουν.
Μπορεί να ήθελες να σου φέρονται με πνεύμα ευγενούς άμιλλας, όχι να σ’ εξαπατούν ή να σε παραπλανούν.
Θα ήθελες οι άλλοι να είναι τίμιοι στις δοσοληψίες τους μαζί σου. Θα ήθελες να είναι ειλικρινείς μαζί σου και να μη σε κοροϊδεύουν. Σωστά;
Ίσως να ήθελες να σου φέρονται με καλοσύνη και χωρίς σκληρότητα.
Θα ήθελες, πιθανά, οι άλλοι να ενδιαφέρονται για τα δικαιώματα και τα αισθήματά σου.
Όταν είσαι σε κακή κατάσταση, θα σου άρεσε ίσως οι άλλοι να είναι σπλαχνικοί.
Αντί να σε επικρίνουν με οξύτητα, θα ήθελες ίσως οι άλλοι να δείχνουν αυτοέλεγχο .Σωστά?
Αν είχες κάποια ελαττώματα ή μειονεκτήματα, αν έκανες κάποιο λάθος, θα ήθελες ίσως οι άλλοι να είναι ανεκτικοί, όχι επικριτικοί.
Αντί να συγκεντρώνουν την προσοχή τους στην επίκριση και στην τιμωρία, θα προτιμούσες οι άλλοι να είναι επιεικείς. Σωστά;
Ίσως να ήθελες οι άλλοι να είναι γενναιόδωροι προς εσένα, όχι μικρόψυχοι ούτε τσιγκούνηδες.
Ίσως να είχες την επιθυμία οι άλλοι να σ’ εμπιστεύονται, όχι να σε αμφισβητούν συνεχώς.
Θα προτιμούσες πιθανόν να σε σέβονται, όχι να σε προσβάλλουν.
Ίσως θα ήθελες οι άλλοι να είναι ευγενικοί απέναντί σου κι επίσης να σου φέρονται με ευπρέπεια. Σωστα;
Θα σου άρεσε ίσως οι άλλοι να σε θαυμάζουν.
Όταν έκανες κάτι γι’ αυτούς, θα σου άρεσε ίσως να σε εκτιμούν. Σωστά;
Θα σου άρεσε ίσως οι άλλοι να είναι φιλικοί προς εσένα.
Από μερικούς ίσως να ήθελες αγάπη.
Και, πάνω απ’ όλα, δε θα ήθελες αυτοί οι άνθρωποι απλά να προσποιούνται αυτά τα πράγματα, θα ήθελες να είναι αρκετά ειλικρινείς στη συμπεριφορά τους και να ενεργούν με ακεραιότητα.
Πιθανά να μπορούσες να σκεφτείς κι άλλα. Υπάρχουν και τα διδάγματα που περιέχονται σ’ αυτό το βιβλίο. Αλλά πάνω απ' όλα θα είχες φτιάξει μια σύνοψη για όσα αποκαλούνται αρετές.
Δε χρειάζεται και πολλή φαντασία για να αναγνωρίσει κάποιος το γεγονός πως αν οι άνθρωποι γύρω του του φέρονταν συνήθως μ’ αυτό τον τρόπο, η ζωή του θα κυλούσε ευχάριστα. Κι είναι αμφίβολο αν θα ανέπτυσσε εχθρότητα προς εκείνους που του φέρθηκαν μ’ αυτό τον τρόπο.
Τώρα υπάρχει ένα ενδιαφέρον φαινόμενο 2 κατά την εργασία στις ανθρώπινες σχέσεις. Όταν ένας άνθρωπος φωνάζει σ’ έναν άλλον, ο άλλος έχει την παρόρμηση να φωνάξει κι εκείνος. Ένας αντιμετωπίζεται λίγο πολύ με το τρόπο που αντιμετωπίζει τους άλλους: κάποιος κατ'ακρίβειαν δίνει το παράδειγμα για το πως πρέπει να τον αντιμετωπίζουν. Ο Α είναι εχθρικός προς τον Β, έτσι κι ο Β είναι εχθρικός προς τον Α. Ο Α είναι φιλικός προς τον B ετσι ο Β είναι φιλικός προς τον Α. Είμαι βέβαιος ότι το έχετε δει συνεχώς στην εργασία σας. Ο Γιώργος μισεί όλες τις γυναίκες, κι έτσι κι οι γυναίκες έχουν την τάση να μισούν το Γιώργο. Ο Κώστας φέρεται σκληρά σε όλους, επομένως κι οι άλλοι έχουν την τάση να φέρονται σκληρά στον Κώστα – κι αν δεν το αποτολμούν ανοιχτά, μπορεί να τρέφουν μέσα τους μια κρυφή παρόρμηση να φερθούν πράγματι πολύ σκληρά στον Κώστα, αν ποτέ τούς δοθεί η ευκαιρία.
Στο φανταστικό κόσμο του μυθιστορήματος και του κινηματογράφου, βλέπει κανείς ευγενικούς κακούς με απίστευτα ικανές συμμορίες και μοναχικούς ήρωες, εντελώς αγροίκους.αγροίκος: άτομο με αγενείς, άγαρμπους τρόπους και ελάχιστη καλλιέργεια. Η ζωή δεν είναι πραγματικά έτσι: οι πραγματικοί κακοποιοί συνήθως είναι αρκετά άξεστοι και το ίδιο οι μπράβοι τους. Ο Ναπολέων και ο Χίτλερ προδόθηκαν δεξιά και αριστερά από τους δικούς τους ανθρώπους. Οι πραγματικοί ήρωες είναι οι πιο γαλήνιοι ομιλητές που συνάντησες ποτέ, κι είναι πολύ ευγενικοί με τους φίλους τους.
Αν σταθεί κανείς αρκετά τυχερός ώστε να συναντήσει και να μιλήσει με τους άντρες και τις γυναίκες που έχουν φτάσει στην κορυφή επαγγελματικά, θα εκπλαγεί από μία παρατήρηση που γίνεται συχνά, ότι είναι σχεδόν οι ωραιότεροι άνθρωποι που συνάντησε ποτέ. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που βρίσκονται στην κορυφή: οι περισσότεροι απ’ αυτούς προσπαθούν να φέρονται καλά στους άλλους. Κι εκείνοι γύρω τους ανταποκρίνονται και έχουν την τάση να τους φέρονται καλά, και να τους συγχωρούν ακόμα και τις λίγες τους αδυναμίες.
Έτσι, μπορεί κανείς να υπολογίσει από μόνος του τις ανθρώπινες αρετές με το να βρει απλώς πώς ο ίδιος θα ήθελε να του φέρονται. Και απ’ αυτό, όπως θα συμφωνήσεις νομίζω, ξεκαθαρίζει κανείς κάθε σύγχυση για το τι είναι πράγματι «καλή συμπεριφορά». Απέχει πολύ από το να είσαι αδρανής, να κάθεσαι ακίνητος με τα χέρια σταυρωμένα και να μη λες τίποτα. Το να «είσαι καλός» μπορεί να εκφράζεται ως μια δύναμη γεμάτη δράση και ισχύ.
Ελάχιστη χαρά μπορεί να βρει κανείς στη μελαγχολική, συγκρατημένη σοβαρότητα. Όταν κάποιοι στα παλιά χρόνια άφηναν να εννοηθεί πως το ν’ ακολουθείς την αρετή απαιτεί ένα δυσάρεστο και άχαρο τρόπο ζωής, έτειναν προς το συµπέρασµα πως κάθε ευχαρίστηση προέρχεται από την κακία: τίποτα δε θα µπορούσε να απέχει πιο πολύ από τα γεγονότα. Η χαρά και η ευχαρίστηση δεν προέρχονται από την ανηθικότητα! Το αντίθετο µάλιστα! Η χαρά και η ευχαρίστηση γεννιούνται µόνο στις τίµιες καρδιές· οι ανήθικοι ζουν µια απίστευτα δυστυχισµένη και αξιοθρήνητη ζωή, γεµάτη βάσανα και πόνο. Οι ανθρώπινες αρετές έχουν πολύ μικρή σχέση με τη μελαγχολία. Αυτές είναι η λαµπρή πλευρά της ζωής της ίδιας.
Λοιπόν, τι νομίζεις πως θα συνέβαινε αν προσπαθούσε κανείς να φέρεται στους γύρω του με
δικαιοσύνη,
αφοσίωση,
πνεύμα
ευγενούς άμιλλας,
τιμιότητα,
ειλικρίνεια,
καλοσύνη,
ενδιαφέρον,
ευσπλαχνία,
αυτοέλεγχο,
ανοχή,
επιείκεια,
γενναιοδωρία,
εμπιστοσύνη,
σεβασμό,
ευγένεια,
ευπρέπεια,
θαυμασμό,
φιλικότητα,
αγάπη, και το έκανε αυτό με ακεραιότητα;
Ίσως να έπαιρνε λίγο καιρό, αλλά δε νομίζεις πως πολλοί άλλοι θ’ άρχιζαν τότε να προσπαθούν να φέρονται σ’ αυτόν με τον ίδιο τρόπο;
Ακόμα κι αν λάβει κανείς υπόψη τις όποιες σποραδικές αποκλίσεις από τα παραπάνω –τα νέα που τον τρομάζουν, το διαρρήκτη που χρειάζεται να τον βαρέσει στο κεφάλι, τον παλαβό που οδηγεί αργά μπροστά του στη λωρίδα ταχείας κυκλοφορίας όταν έχει αργήσει για τη δουλειά– θα πρέπει να είναι αρκετά εμφανές πως θα ανέβαζε κανείς τον εαυτό του σ’ ένα νέο επίπεδο ανθρώπινων σχέσεων. Η δυνατότητά του να επιβιώνει θα αυξανόταν σημαντικά. Και σίγουρα η ζωή του θα ήταν πιο ευτυχισμένη.
Μπορεί κανείς να επηρεάσει τη συμπεριφορά των άλλων γύρω του. Αν δεν την επηρεάζει ήδη, μπορεί να του γίνει πολύ πιο εύκολο αν απλώς διαλέγει μια αρετή κάθε μέρα και ειδικεύεται σ’ αυτήν για κείνη τη μέρα. Μ’ αυτό τον τρόπο, θα φτάσει να έχει τελικά όλες τις αρετές μέσα του.
Πέρα από το προσωπικό όφελος, μπορεί κανείς να δώσει μια βοήθεια, όσο μικρή και να ’ναι, για να αρχίσει μια νέα εποχή για τις ανθρώπινες σχέσεις.
Το βότσαλο που πέφτει στη λιμνούλα μπορεί να δημιουργήσει κυματισμούς μέχρι την πιο απόμακρη όχθη.
Ο δρόμος προς την ευτυχία
γίνεται πολύ πιο λαμπρός
όταν εφαρμόζεις το δίδαγμα:
«Προσπάθησε να φέρεσαι στους άλλους
όπως θα ήθελες να σου φέρονται κι εκείνοι».
